บทความ: ราชวงศ์อู่ทอง: ปฐมบทแห่งอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่ (พ.ศ. 1893 – 1952)

ราชวงศ์อู่ทอง คือราชวงศ์แรกที่ได้สถาปนากรุงศรีอยุธยาให้เป็นศูนย์กลางอำนาจแห่งใหม่ของดินแดนสุวรรณภูมิ แม้ว่าจะเป็นราชวงศ์ที่ครองราชย์แบบไม่ต่อเนื่องและมีช่วงเวลาสั้นกว่าราชวงศ์อื่น ๆ แต่ก็ได้วางรากฐานอันมั่นคงให้แก่อาณาจักรที่รุ่งเรืองยาวนานถึงสี่ศตวรรษ การกำเนิดของราชวงศ์นี้จึงถือเป็น “ปฐมบท” ที่สำคัญยิ่งในประวัติศาสตร์ชาติไทย